Zatorze to jedna z ciekawszych dzielnic Żar, zajmująca znaczny obszar miasta, bo aż około 40%. Granice Zatorza są wyraźnie określone: na północy styka się ze Śródmieściem, na południu natomiast przylega do malowniczego Zielonego Lasu, a na wschodzie ogranicza się jedynie do niewielkiego odcinka sąsiedztwa z dzielnicą Kunice.
Ta dzielnica wyróżnia się znaczną różnorodnością środowiskową. Na jej obszarze można spotkać zarówno dynamicznie rozwijające się duże osiedla mieszkaniowe, jak i spokojne okolice z domami jednorodzinnymi. Jednak Zatorze nie jest wolne od problemów społecznych - znajdują się tu również tereny dotknięte biedą oraz różnymi patologiami, co sprawia, że jego obraz jest złożony i wielowymiarowy.
Historia dzielnicy
Początkowe etapy istnienia żarskiej dzielnicy Zatorze sięgają lat 1870-1918. Wraz z otwarciem we wrześniu 1846 roku pierwszej nitki linii kolejowej łączącej Wrocław z Berlinem, nastąpił znaczący rozwój urbanistyczny miasta, który skierował się w stronę południową. Zanim to się wydarzyło, rozwój Żar na południu i północy był ograniczany dużymi obszarami domen państwowych. W 1909 roku miasto zdecydowało się na wykupienie 667 hektarów tych ziem. Rozpoczęto od zagospodarowania 118-hektarowego terenu Dolnego Folwarku (dzisiejsza wschodnia część Zatorza), gdzie zbudowano osiedle domów jednorodzinnych przy ulicach: Querallee (obecnie ul. Akacjowa) oraz Brikenweg (obecnie ul. Brzozowa). W tym czasie wytyczono również nową aleję w kierunku południowym, znaną jako Rautenkranzallee (nazwa ta odwoływała się do historycznego określenia tego miejsca, które teraz nosi nazwę Alei Wojska Polskiego). Niestety, wybuch I wojny światowej przerwał dalsze prace na tym terenie, a powrócono do nich dopiero w 1919 roku.
Właściwy rozwój urbanizacji Zatorza miał miejsce w drugiej połowie XIX wieku, kiedy to na tym obszarze zaczęła powstawać monumentalna zabudowa mieszkalna. Wzdłuż ulicy Okrzei, która wcześniej była znana jako Priebuserstrasse, oraz ulicy Górnośląskiej (dawniej Schmidtstrasse), zbudowano okazałe, wielkomiejskie kamienice. Szczególną rangę ulicy Górnośląskiej nadała budowa rezydencji landrata (starosty) na rogu tej ulicy i ul. Tunelowej.
Zatorze od samego początku było obszarem intensywnej industrializacji. Przy biegnącej obok torów ulicy Schmidtstrasse znajdowały się takie zakłady jak fabryka porcelany Carstensa, zakłady mechaniczne Wilhelma Heckela i tkalnia mechaniczna Bornmann & Thurm (obecnie teren Poli-Eco). Kwartał wytyczony ulicami Okrzei i Górnośląską zaczął być zagospodarowywany dopiero po zakończeniu I wojny światowej, kiedy to wytyczono ulice nazwane na cześć postaci zasłużonych dla miasta, zwłaszcza w dziedzinie gospodarki: Ehrlichstrasse (obecnie ul. K. K. Baczyńskiego), Uhsestrasse (ul. Zwycięzców), Hoffmanstrasse (ul. Katowicka), Hugo Kadestrasse (ul. Częstochowska), Kopsteinstrasse (ul. Głogowska) oraz Trustedstrasse (ul. Męczenników Ośw.). Rozwój budownictwa jednorodzinnego w tej części dzielnicy był jednak ograniczany przez istniejące fabryki.
Wzdłuż ul. Okrzei aż do 1936 roku istniała wieś Seifersdorf z centralną ulicą Dorfstrasse (dzisiejsza ul. Witosa). Obszar tej wsi zajmują wschodnie tereny Zatorza, rozciągające się wzdłuż obecnych ulic: Witosa, Zgorzeleckiej, Komuny Paryskiej, Szkolnej, Młynarskiej oraz przyległych. Seifersdorf został administracyjnie włączony do Żar dopiero w 1937 roku. Przed wybuchem II wojny światowej w okolicach Zatorza znajdowała się kolejka linowa transportująca węgiel brunatny z kopalni „August” i odkrywek na skraju Zielonego Lasu.
W związku z tym, fundamentem dalszego rozwoju urbanistycznego tej dzielnicy stały się trzy obszary: kwartał ulic Okrzei i Górnośląskiej, Dolny Folwark oraz wieś Seifersdorf. Dzielnica przetrwała II wojnę światową stosunkowo bez większych zniszczeń. Jej rozwój urbanistyczny, demograficzny i gospodarczy miał miejsce w powojennych latach 1946-1990 i kontynuuje się do dziś. Obecnie miasto planuje nowe zagospodarowanie przestrzenne tej dzielnicy, wyznaczające tereny przeznaczone pod budownictwo jednorodzinne oraz wielorodzinne, a także obszary pod nowe inwestycje przemysłowe.
Wśród zabytków zachowanych w dzielnicy warto zwrócić uwagę na wielkomiejskie kamienice z początku XIX wieku przy ulicach Okrzei oraz Górnośląskiej, a także Kościół Ewangelicko-Augsburski przy ul. św. Brata Alberta.
Infrastruktura Zatorza
„Zatorze to miejsce, które cieszy się dużym zainteresowaniem inwestorów z kilku kluczowych powodów:
- położenie przygraniczne, w bliskiej odległości od granicy polsko-niemieckiej,
- tereny inwestycyjne zlokalizowane przy ulicach Serbskiej i Fabrycznej, które obejmują łącznie około 14 hektarów,
- przebiegająca przez dzielnicę obwodnica miejska (znana jako trasa XXX-lecia), co znacząco poprawia komunikację z innymi częściami miasta oraz całym regionem,
- proximity do autostrady A18 (E36),
W tle Zatorza znajdziemy także tereny przemysłowe przy ul. Serbskiej, w tym siedzibę znanej firmy SWISS KRONO. Dodatkowo, dzielnica dysponuje dogodnymi terenami przeznaczonymi pod zabudowę jednorodzinną, szczególnie w okolicy ulicy Leśnej, blisko urokliwego Zielonego Lasu.
W granicach Zatorza znajdują się dwa duże osiedla mieszkalne: Osiedle Na Zatorzu oraz Osiedle Sportowa. Obok Osiedla Sportowa, przy ul. Smoczyka, powstało także mniejsze osiedle Zielona Enklawa. W ostatnich latach realizowana jest również budowa kanalizacji sanitarnej i deszczowej dla całej dzielnicy.
Najważniejsze ulice Zatorza to:
- Tunelowa,
- Stefana Okrzei,
- Zgorzelecka,
- Serbska,
- Katowicka,
- Męczenników Oświęcimskich,
- Wincentego Witosa,
- Aleja Wojska Polskiego.
Firmy i przedsiębiorstwa
W regionie Zatorza, w mieście Żary, można znaleźć wiele dynamicznych firm oraz przedsiębiorstw, które przyczyniają się do rozwoju lokalnej gospodarki. Oto niektóre z nich:
- SWISS KRONO – zajmuje się produkcją płyt wiórowych OSB, płyt paździerzowych, a także różnorodnych paneli, blatów oraz wyrobów drewnianych,
- SPOMASZ S.A. – specjalizuje się w wytwarzaniu konstrukcji stalowych oraz maszyn rolniczych,
- HART-SM – producent szkła hartowanego, które znajduje zastosowanie w urządzeniach AGD oraz kabinach prysznicowych,
- POLI-ECO – firma, która wytwarza listwy plastikowe, a także zajmuje się produkcją stolarki plastikowej, aluminiowej oraz drewnianej,
- ALPODACH Sp. z o.o. – lider na rynku w zakresie systemów rynnowych i akcesoriów dachowych oraz obróbek blacharskich,
- APO-Tessile – producent tkanin oraz dzianin, które dostarczane są dla branży meblowej oraz sektora motoryzacyjnego,
- KOBRA – firma zajmująca się produkcją czyściw przemysłowych oraz odzieży roboczej używanej,
- MAGOtrans Górka & Rubaszewski Sp.J. – specjaliści w zakresie produkcji wyrobów ze stali kwasoodpornej oraz aluminium,
- oraz wiele innych mniejszych firm i przedsiębiorstw.
Te podmioty nie tylko dostarczają różnorodne produkty, ale także wpływają na zatrudnienie oraz innowacje w regionie.
Edukacja
W Zatorzu, w mieście Żary, znajduje się wiele instytucji edukacyjnych, które oferują różnorodne możliwości kształcenia dla dzieci oraz młodzieży.
- Miejskie Przedszkole nr 8, ul. Górnośląska 28,
- Miejskie Przedszkole nr 10, ul. Okrzei 15,
- Szkoła Podstawowa nr 2, ul. Gabrieli Zapolskiej 16,
- Szkoła Podstawowa nr 5, ul. Częstochowska 15 i ul. Okrzei 19 (klasy 4–8 oraz oddziały gimnazjalne),
- LO-Zespół Szkół, ul. Górnośląska 2/3,
- Zespół Szkół Rolniczych, ul. Górnośląska 26,
- Zespół Szkół Budowlanych, ul. Górnośląska 2.
Te placówki edukacyjne mają na celu zapewnienie wszechstronnego rozwoju uczniów oraz przygotowanie ich do przyszłych wyzwań.
Ważniejsze instytucje i obiekty dzielnicy
W dzielnicy Zatorze w Żarach istnieje wiele kluczowych obiektów oraz instytucji, które pełnią istotne funkcje dla społeczności lokalnej. Poniżej przedstawiamy listę najważniejszych z nich:
- Klub Sportowy „Promień”, ul. Zwycięzców 38,
- Stadion „Syrena”, ul. Leśna 34,
- Kąpielisko „Leśna”, ul. Leśna 1,
- Żarski Dom Kultury – sala widowiskowa „Luna”, ul. Okrzei 35,
- Prokuratura Rejonowa, ul. Górnośląska 17,
- Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej, ul. Serbska 58,
- Przychodnia „Medyk” S.C., ul. Okrzei 9.
Obiekty te odgrywają znaczącą rolę w codziennym życiu mieszkańców, oferując różnorodne usługi oraz możliwość aktywnego spędzania czasu.
| Dzielnice i osiedla |
|
|---|---|
| Podziały miasta według TERYT |
|
Oceń: Zatorze (Żary)